Giang hồ tuổi teen - Kỳ cuối: Người lớn ở đâu?

TT - Hàng trăm ý kiến bạn đọc gửi về tòa soạn phản hồi loạt bài “Giang hồ tuổi teen” (khởi đăng ngày 23-9). Nhiều ý kiến đã được chúng tôi chọn đăng trên Tuổi Trẻ Online (www.tuoitre.com.vn), tạo ra một diễn đàn để mọi người cùng bàn về vấn đề đáng quan tâm này...

Nữ sinh hung hăng đánh nhau giữa đường - Ảnh: CTV

>> Kỳ 1: Giang hồ tuổi teen
>> Kỳ 2: Đêm đi hoang
>> Kỳ 3: Sát thủ vị thành niên
>> Kỳ 4: Chênh vênh lối về

Có nhiều ý kiến đưa ra các lý giải đa chiều cho hiện tượng “giang hồ tuổi teen”, nhưng phần lớn đều thống nhất rằng người lớn là mấu chốt của vấn đề, và cho rằng xã hội cần phải có giải pháp để loại trừ hiện tượng này.

Sau đây là ba ý kiến nhìn vấn đề từ trách nhiệm của người lớn.

* Tiến sĩ TRƯƠNG VĂN VỸ (nhà nghiên cứu xã hội học tội phạm, giảng viên Trường đại học KHXH&NV TP.HCM)

Người lớn phải soi lại mình

“Lối sống và đường về của một bộ phận giới trẻ theo “mốt” giang hồ là một hồi chuông cảnh báo cho toàn xã hội. Ở tầm vĩ mô, sự lệch lạc đó có thể giải thích ở thuyết về quy tắc phi chuẩn mực và thuyết về sự không đồng nhất giữa mục đích văn hóa và phương tiện để đạt được mục đích đó.

Nhiều bậc làm cha mẹ cứ lo kiếm tiền rồi đẩy con vào nhà trường, coi đó là nơi dung dưỡng chúng nên người. Nhà trường và xã hội thì cứ kêu gọi nào là giáo dục đạo đức, giáo dục pháp luật, nhưng thực tế không có tiết học và không hề có giáo viên nào chuyên làm nhiệm vụ đó.

TP.HCM rộng lớn, thử hỏi có bao nhiêu nhà văn hóa thanh niên? Khi không có nơi vui chơi đàng hoàng, bọn trẻ hay tụ tập, khi đó sẽ xuất hiện tâm lý đám đông kiểu con nít, quậy phá hư hỏng, mà bọn trẻ thì tiếp thu rất nhanh sự lệch lạc từ phim ảnh và Internet tràn lan...

Để rồi khi trót dấn thân vào cuộc chơi giang hồ bạt mạng, đường về của các em hết sức chông chênh. Điều đó bị chi phối bởi sự lợi hại của thuyết “gán nhãn”. Người mãn hạn tù trở về người ta gán là thằng tù. Người ta bỏ hút chích làm lại cuộc đời vẫn kêu là thằng xì ke. Người ta đứng ở cầu Thị Nghè thì gọi là gái bán hoa...

Điều tệ hại hơn, không chỉ áp đặt tên gọi theo kiểu quen miệng hờ hững mà người ta còn mặc định cả cách ứng xử với những người đó. Điều này rất tai hại khi mà “gán nhãn” gần như là một lối văn hóa bất đắc dĩ ở xã hội VN và đó chính là một nguyên nhân gây ra tội phạm.

Nên nhớ tuổi trẻ hư hỏng phần nhiều do người lớn. Đừng gắn trách nhiệm lên bất kỳ một cá nhân hay tổ chức nào mà phải đồng bộ hỗ trợ từ gia đình, nhà trường đến các cơ quan hữu quan. Người lớn phải biết tự nhận cái sai để chung tay chịu trách nhiệm liên đới.

Thật ra, tình trạng giang hồ nhí không phải mới và cách giải quyết cũng không có gì mới, nhưng chúng ta cứ nhập nhằng làm không tới nơi tới chốn, để tình hình ngày càng nghiêm trọng hơn. Khi chồi non héo úa thì chẳng bao giờ có cây tốt cho tương lai, giang hồ nhí là câu chuyện cảnh báo tương lai cho xã hội”.

* Ông HOÀNG MẠNH HẢI (P.12, Tân Bình, TP.HCM)

Nhân chi sơ tính bản thiện

“Nguyên nhân vì sao một đứa trẻ hồn nhiên sau vài năm trở nên nhẫn tâm như thế? Theo tôi, chính trí óc còn non nớt, chưa trưởng thành của trẻ em và lối sống phù phiếm, coi trọng vật chất của người lớn là hai nguyên nhân đưa đẩy các em từ chỗ hồn nhiên đến chỗ bạo tàn”.

“Nhân chi sơ tính bản thiện”. Ta tin như thế khi nghe tiếng nói bi bô, khi nhìn thấy nụ cười hồn nhiên trên gương mặt sáng trong của trẻ em lứa tuổi nhi đồng. Để lớn lên thành người, nhân cách là chuyện lớn lao phải học ngay từ lúc này đây khi bản thân các em còn chưa nhận ra điều đó. Ta gọi đó là học làm người. Vì học làm người rất khó nên nếu không được dẫn dắt, trẻ em rất dễ lầm lạc.

Sự lầm lạc ấy không chỉ xảy ra khi các em thiếu chốn nương thân, phải để tính hoang dã vượt lên giúp bảo tồn sự sống, mà còn là khi tuy được ở trong cảnh bình yên nhưng thang bậc giá trị bị đảo lộn, cái ác tiêm nhiễm vào tâm hồn các em một cách âm thầm. Sự lầm lạc đó bắt đầu từ rất lâu, lặng lẽ không ai nhận ra cho đến khi các em phạm pháp. Tôi muốn nói rằng người lớn có trách nhiệm không thể chối cãi khi các em đang học làm người.

Môi trường tốt hay xấu ảnh hưởng nhiều đến tâm lý trẻ em. Trẻ em đánh mất tương lai do người lớn chúng ta đã xây dựng nên một môi trường hư nát. Chúng ta trong đời sống hằng ngày đã vô tình ca ngợi sự giàu sang, vô tình đề cao sức mạnh.

Chúng ta cũng đã không ít lần bỏ quên tâm lý non nớt của trẻ em, để chúng luôn cảm thấy oan ức, bất công mỗi khi có chuyện liên quan hay được xử bởi người lớn. Tôi tin rằng trong mỗi bước đi hoang của một giang hồ tuổi teen luôn có những tâm tư giằng xé mà sự hiểu đời ít ỏi không đủ giúp nó nhận ra để dừng lại kịp thời.

Tôi nghĩ chính với các trường hợp trẻ em hư hỏng thì người lớn đã lầm lạc trước, sai lầm trong cách lựa chọn mục đích sống nên không giúp được gì trong việc xây dựng nhân cách cho trẻ em. Hôm nay đọc mấy bài trên báo về giang hồ tuổi teen, lòng tôi lo lắng. Liệu những chuyện nghiêm trọng như thế cứ tiếp diễn dài thêm hay các bậc phụ huynh phải xem lại mình để thay đổi và thật sự trở thành người nâng đỡ cho các em tập rèn nhân cách, để sống có ích cho chính các em và cho tất cả mọi người”.

* Thạc sĩ xã hội học NGUYỄN HOÀI PHÚ (người từng sống và tham gia các chương trình xã hội ở Philippines)

Quá ít sân chơi cho giới trẻ

“Điều đầu tiên phải nói đến là VN quá thiếu sân chơi cho thanh thiếu niên, cho giới trẻ. Khi giới trẻ không có sân chơi, chúng sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề và không thể kiểm soát nổi. Ở Philippines mỗi cộng đồng nhỏ đều có nhà văn hóa và sân chơi bóng rổ cho thanh niên nên rất dễ dàng kiểm soát hành vi của chúng. Qua những sinh hoạt chung này có thể hướng thanh thiếu niên và giúp định hình tính cách.

Những sinh hoạt tôn giáo, đoàn hội ở Philippines cũng giúp rất nhiều cho thanh thiếu niên định hình tính cách cũng như sống có trách nhiệm hơn. Mỗi tổ chức là một trung tâm giáo dục văn hóa và nhân cách. Thanh thiếu niên sẽ trở thành “người” khi họ sống có niềm tin và có trách nhiệm, mà điều này lại phụ thuộc người lớn gần như hoàn toàn”.

THẾ ANH - SƠN BÌNH thực hiện