Rùa khổng lồ ở Yên Bái đã "tái xuất giang hồ"

Móng vuốt của rùa khổng lồ thì cực sắc và nó đào ổ cực khoẻ. Có nhiều chỗ đất đá sỏi gan trâu, cứng như thép, cuốc bổ quằn lưỡi, thế nhưng rùa vẫn bò lên đào ổ tung toé. Chiều rộng của ổ thường bằng thân rùa, chiều sâu chừng 40cm.

Khi được hỏi: “Đầm Minh Quân còn rùa không?”, ông Trần Trọng Dần, 80 tuổi, nhà ở thôn 4, xóm Đức Quân (Minh Quân, Yên Bái) vỗ tay vào ngực bảo: “Anh có tin người già không. Tôi lấy danh dự khẳng định với anh rằng đầm Hậu vẫn còn nhiều giải”.

Ông Trần Trọng Dần: "Tôi lấy danh dự khẳng định đầm Minh Quân vẫn còn giải khổng lồ".

“Dù tôi còn phải đi đánh cụp, thả lưới bắt cá kiếm sống, song tôi sẵn sàng bỏ thời gian dẫn anh đi tìm giải, dù không gặp được nó, anh cũng sẽ gặp hang ổ, hoặc dấu vết nó bò. Nhưng chỉ có thể gặp được nó vào tháng 11 âm lịch” – ông Trần Trọng Dần khẳng định như vậy.

Theo quan niệm của ông Dần cũng như ông Hoàng Xuân Bốn (ở xã Minh Quân, Trấn Yên, Yên Bái), loài vật mà mọi người vẫn quen gọi là rùa Hồ Gươm thực ra quê ông có rất nhiều và gọi là con giải, hoặc ba ba khổng lồ.

Theo ông Dần, vào mùa rét, từ tháng 10 đến hết tháng giêng, đặc biệt là thời gian tháng 11 âm lịch, hay có gió mùa, rùa khổng lồ thường tìm đến chỗ nông, khoảng chừng một mét nước để "đánh hố" như vũng trâu, rồi nó nằm im trong vũng đó. Ông cũng không hiểu nó đánh hố rồi nằm trong vũng như trâu đằm thế để làm gì.

Là người hiểu luồng lạch đầm Minh Quân nhất, thường xuyên đánh cá trên đầm, lại thường xuyên gặp rùa, nên hầu hết các nhà khoa học đi tìm rùa đều nhờ vả ông Dần. Anh Nguyễn Xuân Thuận, điều phối viên của Chương trình rùa Việt Nam, thuộc Chương trình rùa châu Á, đã từng ăn ngủ mấy tháng ở nhà ông Dần, đi theo ông đánh cá, vác máy ảnh, ống nhòm ngồi trên đỉnh đồi nhìn ra đầm để chụp ảnh rùa.

Hồi năm ngoái, ông Dần đã chèo thuyền chở anh Thuận đến một cù lao giữa đầm, nơi ông thường xuyên gặp rùa. Lúc lội bì bõm lên bờ, anh Thuận bảo: “Sao lại có vũng trâu đằm ở giữa hồ thế này hả ông?”. Ông Dần tức tối mắng anh chàng chuyên gia rùa: “Mắt mũi anh thế nào mà lại bảo đây là vũng trâu đằm. Vết móng rùa cào, vết riềm nó miết vào đất nhẵn thín thế này là vết con giải đấy. Trâu đằm thì xung quanh phải có dấu chân chứ!”.

Rùa khổng lồ thường vào cù lao này đào ổ.

Theo ông Dần, có một vài con rùa khổng lồ thường xuyên vào hòn đảo này. Rùa hay ở chỗ nào thì chỗ đó không bao giờ có cá, nên chả bao giờ ông Dần vào quanh cù lao này đánh cụp, thả lưới. Với lại, đã nhiều lần lưới mắc cá, cả vó bè của ông bị rùa khổng lồ xé rách tả tơi, nên nhìn thấy chỗ nào có dấu vết rùa khổng lồ là ông tránh xa.

Những con rùa khổng lồ trong đầm đều to như cái nong, mỗi khi lên bờ, nó bò nghênh ngang, không đi lách như con thú được, nên vết nó bò không khác gì có máy ủi đi qua, cây cối, cỏ lác đổ rạp xuống đất thành một vệt to tướng.

Móng vuốt của rùa khổng lồ thì cực sắc và nó đào ổ cực khoẻ. Có nhiều chỗ đất đá sỏi gan trâu, cứng như thép, cuốc bổ quằn lưỡi, thế nhưng rùa vẫn bò lên đào ổ tung toé. Chiều rộng của ổ thường bằng thân rùa, chiều sâu chừng 40cm.

Sau khi phát hiện rõ ràng có rùa khổng lồ đánh ổ ở cù lao, anh Thuận và ông Dần đã quyết định làm một cái bẫy để tóm rùa. Cái bẫy này như một cái chuồng, gồm nhiều cọc đóng xung quanh. Cá sống, cá chết bốc mùi tanh ngòm được thả vào bẫy. Khi rùa vào ăn, cửa bẫy sẽ sập xuống, nhốt luôn “cụ rùa”.

Chiếc vó bè của ông Dần đã nhiều lần bị rùa khổng lồ xé rách.

Tuy nhiên, khi báo cáo lãnh đạo tỉnh Yên Bái về “đề án” tóm sống cụ rùa, lãnh đạo tỉnh đã kiên quyết từ chối. Họ chỉ cho phép theo dõi, chụp hình và giữ bí mật hoàn toàn chuyện rùa khổng lồ ở đầm Minh Quân. Thế là dự án tóm sống rùa của ông Dần và anh Thuận thất bại. Còn chuyện anh Thuận có chụp được hình rùa nổi hay không vẫn là một bí mật, vì anh ta chả tiết lộ kết quả nghiên cứu với ai.

Ông Trần Trọng Dần lại một lần nữa khẳng định với tôi: “Mới đầu năm nay, tôi bơi ra cù lao dạo chơi, thấy một con giải to đúng bằng cái nong tằm, nặng cỡ tạ rưỡi đang nằm phơi nắng. Tôi lò dò bước đến, nó phát hiện chạy bán sống bán chết, rồi lao xuống hồ biến mất. Tôi nghĩ, sức mình mà bám vào nó, chắc nó lôi mình đi như con ngoé. Giống giải khổng lồ này sức khoẻ vô địch, lại chạy nhanh như cướp, chứ không chậm như rùa”.

Ông Dần khẳng định thi thoảng vẫn nhìn thấy rùa khổng lồ nổi ở giữa đầm. Tôi hỏi ông: “Liệu ông có nhìn gà hoá cuốc, chẳng hạn như nhìn xa xa, thấy rắn bơi, lại tưởng là giải”. Ông Dần bảo: “Con giải nổi đầu, gần như không tạo thành sóng. Còn rắn nổi đầu thì cái đuôi nó ngọ nguậy, trông biết ngay”.

Theo ông Dần, khi rùa khổng lồ đi kiếm ăn, kiểu gì nó cũng phải nổi. Nó nổi đầu lên với hai lý do, thứ nhất, để quan sát xem trong bán kính hàng trăm mét có người hay không. Nếu không có người, nó tiếp tục lặn xuống săn cá, còn có người, nó lặn tịt luôn, không để lại tăm hơi. Lý do thứ hai, mỗi khi xơi tái một chú cá to, nó phải thò đầu lên mặt nước hà bớt mùi tanh hôi của cá (giống như người uống rượu xong thì khà một cái - lời ông Dần).

Những người đánh cá thường tránh những nơi có rùa khổng lồ, vì nơi đó, không có cá, lại dễ bị rùa xé lưới.

Loài giải khổng lồ chỉ nổi đầu vào những ngày mặt nước yên tĩnh, hôm nào sóng lớn, nó nhất định không nổi, vì không quan sát xung quanh được. Ông Dần kết luận: “Con giải nó sống mấy trăm năm, bằng mấy đời người, nên thành tinh rồi, khôn lắm.”

Kể từ sau vụ con rùa nặng 140 kg bị bắn chết, loài rùa khổng lồ này tự dưng biến mất. Thi thoảng vẫn có người bắt được một con, nhưng chỉ nặng cỡ vài ba chục kg mà thôi.

Nhiều người bảo, sau khi “cụ rùa” này bị sát hại, các “cụ rùa” khác cảnh giác hơn, nên không ai săn được nữa. Ông Dần cũng công nhận là những con còn lại trong đầm đã rất cảnh giác, luôn né tránh con người, song theo ông, nguyên nhân con người ít gặp giải là vì nó còn rất ít.

Lý giải cho việc loài giải đột ngột gần như biến mất khỏi đầm Minh Quân, ông Dần cho rằng, nguyên nhân là do những kẻ đánh cá bằng mìn. Các loài thuộc giống rùa, ba ba đều rất sợ sấm, sét. Tiếng mìn nổ chả khác nào tiếng sấm. Vì đánh mìn, nên có thể chúng đã bò hết ra sông Hồng vào những ngày nước tràn qua đập trong mùa mưa lũ. Những con chưa thoát ra sông Hồng thì ẩn nấp kỹ trong những hang hốc, những vực sâu tới 30m.

Khoảng hơn chục năm nay, đầm Minh Quân được quản lý chặt chẽ, cấm đánh bắt cá bằng mìn, nên lại có nhiều dấu hiệu xuất hiện trở lại của rùa khổng lồ.

Ông Trần Văn Hẹ, Chủ tịch xã Minh Quân cho biết, ông cũng từng có nhiều năm đánh cá ở đầm và liên tục nhìn thấy những con rùa to như cái nong, cổ to bằng cái phích nổi lên mặt nước vào những năm 80 của thế kỷ trước.

Ông Hẹ cũng đoán do có thời gian người dân dùng mìn đánh cá, nên rùa khổng lồ đã bò qua đập tràn sang đầm Cây Xoan rồi thoát hết ra sông Hồng. Các nhà khoa học về tìm kiếm vẫn phát hiện những con rùa cỡ 5-7kg, nhưng tuyệt nhiên không gặp loại to như cái nong nữa.

Ông Hẹ kể: “Năm 2007, các nhà khoa học trong nước và quốc tế tổ chức hội thảo về rùa Hồ Gươm ở Hà Nội có mời tôi, đại diện chính quyền và anh Nguyễn Văn Dũng, là người thường xuyên gặp rùa. Anh Dũng được mời lên phát biểu. Anh ta kể trước hội thảo rằng, ban đêm đi đánh cá, anh ta thường xuyên gặp giải khổng lồ. Có lần chèo gần vào bờ, mái chèo đâm vào lưng giải, nó chạy, đội cả thuyền, khiến cả người lẫn thuyền lật úp…”.

Hy vọng, những con rùa khổng lồ, loài vật mà người dân quanh vùng đều nhất nhất khẳng định giống hệt rùa Hồ Gươm, và được nhiều chuyên gia khẳng định là loài giải Thượng Hải, hay Rafetus Swinhoei vẫn còn ở đầm Minh Quân, và sẽ được chính quyền cùng các nhà khoa học vào cuộc bảo vệ, nghiên cứu.

Theo VTC