“Làm giám đốc phải có một chút liều...” - Lê Minh Điểm

(thongtin247) -

Từ một đơn vị được ví như “cỗ xe đang lao xuống vực thẳm” trong những năm của thập kỷ 80, nay OPC đã trở thành một trong những công ty sản xuất thuốc đông dược hàng đầu Việt Nam, được Nhà nước tặng danh hiệu Đơn vị anh hùng của thời kỳ đổi mới năm 2000. Làm nên điều kỳ diệu đó có lẽ là nhờ vào “một chút liều” của ông Lê Minh Điểm - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Dược phẩm OPC.

Nhận làm giám đốc: liều lần thứ nhất

Công ty Cổ phần Dược phẩm OPC (trước đây là xí nghiệp Dược phẩm TW 26) thành lập từ tháng 10 năm 1977, trên cơ sở sát nhập 8 Viện bào chế tư nhân với nhiệm vụ là sản xuất thuốc từ dược liệu theo đường lối y học cổ truyền. Từ trong chiến trường đi ra, Lê Minh Điểm được phân công về đây. Đến năm 1979, ông được bổ nhiệm làm phó Giám đốc xí nghiệp Dược phẩm TW 26. Năm 1988, khi Giám đốc xí nghiệp về hưu ông được bổ nhiệm vào vị trí Giám đốc.

Ai cũng tưởng làm giám đốc là “ngon ăn” nhưng mấy ai biết được gánh nặng trách nhiệm đang dồn lên đôi vai ông. Bởi trải qua một thời kỳ huy hoàng với sản phẩm xuất khẩu nổi tiếng là cao Sao vàng thì đến những năm 1980 Xí nghiệp dược phẩm TW 26 đang vào thời kỳ khó khăn vì thị trường xuất khẩu lớn là Liên Xô đang sụp đổ. Năm 1988, là thời điểm mà xí nghiệp khó khăn nhất vì sản phẩm thuốc làm ra không tiêu thụ được, nợ nần chồng chất, gần 600 công nhân không có việc làm, tiêu cực, trộm cắp xảy ra hàng ngày. Lê Minh Điểm được giao chức giám đốc vào đúng thời điểm đó.

Nhận một nhiệm vụ quá khó khăn như vậy quả thật là liều, nhưng với suy nghĩ của riêng ông thì: “Nói thật, tổ chức xác định không còn ai có thể thay thế được nên giao cho tôi. Bản thân tôi cũng chẳng muốn nhận nhưng là nhiệm vụ của tổ chức giao cho nên bắt buộc tôi phải làm và cố làm cho thật tốt”.

Có lẽ lòng dũng cảm, ý chí sẵn sàng xông pha vào những nơi gian khó nhất của người cách mạng đã ăn sâu vào con người ông. Tinh thần “đã không làm thì thôi, làm thì phải cho đến cùng, làm đến nơi đến chốn” đã giúp ông vạch ngay một chiến lược khi tiếp nhận nhiệm vụ. Trao đổi với Thứ trưởng Bộ Y tế, ông đề nghị hai việc: “Tôi sẽ nhận nhiệm vụ trong hai năm. Nếu sau 2 năm xí nghiệp không khá lên được, tôi sẽ thôi công tác này. Thứ hai, mong Thứ trưởng có một buổi nói chuyện trước với toàn thể cán bộ, công nhân viên của xí nghiệp; trong đó nhấn mạnh đến những vấn đề mà tôi sẽ tiến hành cải tổ trong nay mai”.

Phương án “phiêu” thứ hai: đổi mới

Được sự động viên của Thứ trưởng, việc đầu tiên là ông họp toàn thể Xí nghiệp và thể hiện quyết tâm: “Sau một năm phải chặn đứng cỗ xe đang lao xuống vực”, với thỏa thuận: “Nếu không được thì biện pháp cuối cùng là phải giảm biên chế”. Tiếp theo, ông cho cả xí nghiệp đi bán hàng– người người đi bán, nhà nhà đi bán, vợ bán, chồng bán… Bán được hàng sẽ được hưởng hoa hồng 10%. Nhờ vậy, chỉ 2 tháng sau hàng tồn kho đã được giải phóng. Nhưng bước vào sản xuất lại diễn ra tình trạng không bán được hàng. Để trả lương cho công nhân và có tiền trang trải nợ nần, Lê Minh Điểm đánh liều xin lãnh đạo Bộ cho Xí nghiệp được mua một số thuốc tân dược về bán lại, lấy phần chênh lệch để trả lương, để trang trải nợ nần. Kế đến, ông đề nghị được sản xuất thuốc tân dược để giải quyết khó khăn trước mắt vì ngành đông dược – ngành chủ lực của công nghiệp Dược Việt Nam lúc đó đang mất phương hướng.

Tuy nhiên trước những giải pháp tình thế đó vẫn không giải quyết được tận gốc vấn đề, chỉ còn con đường duy nhất là đổi mới, phải tự cứu mình trước khi trời cứu. Ông quyết định chọn biện pháp cuối, mạnh tay hơn trong xử lý, đó là cắt giảm biên chế. Giám đốc Lê Minh Điểm đã lường trước được rằng: việc làm này sẽ gây tiêu cực không nhỏ vì tinh giảm biên chế là ảnh hưởng đến quyền lợi của nhiều cán bộ công nhân viên của xí nghiệp.

Cho nên, ban đầu ông dự kiến giảm khoảng 100 người. Nhưng để giảm tiêu cực không đáng có, một chính sách đi kèm được đưa ra: nếu nhân viên nào nghỉ sẽ được trợ cấp 1 năm lương để có điều kiện ổn định cuộc sống. Do cách làm có tình có lý, nên số người tự nguyện nghỉ lên gần 200 người. Biện pháp tinh giảm nhân lực xem như ổn, nhưng vấn đề tiền ở đâu? để giữ đúng lời hứa. Ông phải đi vay tiền nhiều nơi.

Nhưng đụng chạm đến lợi ích của nhiều người thật không dễ dàng, có một số người bất mãn, nói là sẽ tố cáo ông. Nhưng quyết tâm cao độ của bản thân đã giúp che lấp mọi lo ngại, ông quả quyết rằng: “Tôi cũng không sợ, chỉ sợ mất thời gian”. Đích thân Giám đốc Lê Minh Điểm chủ động mời gặp những người chống đối; ngồi lại cùng nhau, trò chuyện trên tinh thần cởi mở để giải quyết vấn đề. Ông giải thích tất cả thắc mắc của mọi người và giải quyết mọi yêu sách của họ. Cuối cùng, từ chống đối và định kiến, mọi người trở nên cảm thông và đồng ý với những phương án mà ông đưa ra.

Có lẽ chỉ những người thẳn thắn như Lê Minh Điểm, mới dám cải tổ bằng phương pháp đấu tranh quyết liệt như vậy. Để cuối cùng bộ máy Xí nghiệp được tinh gọn từ 12 phòng ban, phân xưởng xuống còn 7, hàng loạt quy chế mới ra đời, hoạt động dần đi vào ổn định.

Kéo “cỗ xe OPC” đi lên từ vực thẳm

Bộ máy đã tinh giản, Lê Minh Điểm vẫn tiếp tục đổi mới để phát triển trong sản xuất. Ông quyết định tìm hiểu quá trình sản xuất thuốc đông dược của Trung Quốc, song cái khó là lúc này ta và Trung Quốc đang cắt đứt quan hệ ngoại giao với nhau. Ông vẫn quyết định mạo hiểm vượt biên sang thăm các xí nghiệp ở tỉnh Vân Nam - Trung Quốc, các xí nghiệp bạn thì tiếp đón rất nhiệt tình nhưng Bộ công an của họ thì không cho phép, ông và những người cùng đi bị bắt vì lý do xâm phạm lãnh thổ trái phép. Sau đo, mỗi người phải nộp phạt 500 tệ mới được trả về.

Sau lần đó, ông tiếp tục sang Trung Quốc hai lần nữa, lại bị phạt tiếp. Dù bị bắt nhưng ông đã thu được kết quả: “Thuốc đông dược của Trung Quốc phát triển tốt, thuốc đông dược Việt Nam chắc cũng vậy, vấn đề là phải đầu tư, đổi mới công nghệ”. Đến lúc này, việc tìm hiểu, nghiên cứu để sản xuất thuốc đông dược dường như đã ăn sâu vào trong máu thịt của giám đốc Lê Minh Điểm rồi. Ông chủ trì nhiều công trình nghiên cứu tìm ra nhiều loại thuốc mới, trong đó có việc đưa vào sản xuất kim tiền thảo – một sản phẩm được coi là chủ lực của OPC trong một thời gian dài sau này.

Muốn sản phẩm tốt hơn, đầu tư đổi mới công nghệ là điều tất yếu song “với tôi, đầu tư vào con người còn quan trọng hơn” – ông chia sẽ. 6Vì vậy, xí nghiệp đã tổ chức cho toàn thể cán bộ lãnh đạo từ cấp phó phòng đi học trung cấp chính trị, học quản lý kinh tế, cử người đi học vi tính… Năm 1990, xí nghiệp đã thực hiện xoá mù vi tính thành công cho dàn cán bộ, góp phần nâng cao công tác quản lý. Đồng thời, ông còn mạnh dạn tổ chức cho các cán bộ quản lý đi tham quan những mô hình sản xuất tại nhiều nước bạn như: Trung Quốc, Thái Lan, Đức, Pháp, các nước Đông Âu… để mở rộng tầm nhìn. Nhờ vậy, trình độ của cán bộ được nâng lên rõ rệt. Giờ đây, OPC đã có đội ngũ cán bộ quản lý, nghiên cứu có năng lực tốt, những dây chuyền sản xuất hiện đại.

Tất cả những yếu tố đó, tưởng chừng đã đủ để OPC có thể phát triển vững mạnh hơn xưa, nhưng với quan niệm của riêng Giám đốc Lê Văn Điểm: “Có con người tốt, máy móc tốt, san phẩm tốt thì vẫn chưa đủ, cần phải có một thị trường tốt nữa. Vì vậy, bên cạnh việc mở rộng thị trường trong nước, chúng tôi mạnh dạn mở rộng thị trường xuất khẩu sang nước ngoài”. Câu chuyện tự tìm kiếm thị trường xuất khẩu của ông thời điểm đó cũng được xem là khá táo bạo vì rủi ro là rất lớn. Biện hộ cho sự táo bạo này, ông cho rằng: “Làm giám đốc phải có một chút liều”.

Trước đây, Dược OPC chủ yếu là xuất khẩu qua các công ty xuất nhập khẩu trung gian nên không thể chủ động trong việc điều phối sản phẩm. Theo dự tính của Lê Minh Điểm, nếu thành công, kế hoạch trên sẽ giúp cho việc xuất khẩu của OPC chiếm gần nửa doanh thu của xí nghiệp mỗi năm. Nhưng rủi ro và khó khăn cũng nhiều không kém. Có khi xuất cả triệu đô la nhưng không thu được tiền ngay, có lúc hàng bị lạc nửa năm sau mới tìm thấy, có lúc tưởng chừng phải bỏ của chạy lấy người. Còn bản thân ông bị trói và dí súng vào đầu, bị trấn lột ở Kiev, Tiệp Khắc. “Vừa làm vừa run. Có người bảo đã run thì không làm. Nhưng không làm còn run hơn” – ông thừa nhận.

Phiêu lưu và liều lĩnh là thế, nhưng cái mà Lê Minh Điểm thu được về cho Dược OPC: đưa một công ty gần như phá sản trong thời bao cấp trở thành một công ty cổ phần đầu tiên trong ngành dược và hôm nay lên sàn chứng khoán với tất cả thực lực của một tập đoàn đủ sức cạnh tranh trong tiến trình hội nhập kinh tế thế giới. Hơn ba mươi năm kinh doanh và làm khoa học chỉ để tìm quanh mình những con người thì những gì ông nhận được ở trên hay danh hiệu Anh hùng lao động quả rất xứng đáng.


Đặt cược với cả cuộc sống của gia đình

Tính cách thẳng thắn và những chiến lược mạo hiểm đã có lúc buộc ông phải đặt cả gia đình mình vào “ván bài” sống còn của công ty. Thời điểm ông thực hiện tinh giản bộ máy của OPC, có những người bất mãn đã viết thư nặc danh đe dọa gia đình, kích động vợ ông làm ly gián gia đình. Đã có lúc đứa con trai của ông phải van xin: “Ba đừng làm Giám đốc nữa, con sợ lắm. Họ nói là họ sẽ giết ba và giết con”. Nhưn ông vẫn đặt cả gia đình vào chỗ nguy hiểm vì ông đã biết chắc rằng mình sẽ thắng. Việc làm của ông còn có số đông ủng hộ, có bạn bè giúp đỡ.

Gần ba mươi năm qua, vừa gánh vác công việc của cơ quan, vừa làm bố, vừa làm mẹ dạy dỗ con cái, ông đã gặp nhiều khó khăn. Nhưng ông vẫn lạc quan cho đó là một may mắn, ông cho rằng trong cái họa có cái phúc. Đó chỉ là cách nói của riêng ông, còn ai cũng biết rằng chính sự nghiêm khắc và tình thương bao la của người cha; cách giáo dục tập cho các con sống tự lập, có khi phải cầm roi đánh con để rồi sau đó ôm con vào lòng, 2 cha con cùng khóc đã giúp các con ông trưởng thành. Hiện nay, con trai ông đã là một Đảng viên, gia đình luôn thuận hòa, vậy mà nhiều lúc ông vẫn tự hỏi mình rằng: “hạnh phúc hay là mơ?”

Có lẽ với tất cả những gì đã làm, ông không chỉ là tấm gương sáng cho các con, không chỉ chiếm được tình cảm của nhân viên và bạn bè; mà điều quan trọng hơn cả là ông rất xứng đáng với danh hiệu người thầy thuốc của nhân nhân, người sản xuất thuốc theo tiêu chuẩn VCTL (Với Cả Tấm Lòng) như bác sĩ Lương Lễ Hoàng đã nhận xét.

Thanh Huyền - Thu Hương