Giúp teen giải tỏa... nóng giận

(thongtin247) - Dường như tần suất nhăn mặt, nhíu mày, cau có ở giai đoạn tuổi teen là cao nhất trong suốt cuộc đời của một người. "Nồng độ" nóng giận của tuổi teen luôn ở mức độ gây "bỏng".

Rầm. Cô bé trạc mười lăm tuổi giận dỗi đóng sầm cánh cửa. Cô cố thủ trong phòng suốt hai ngày cuối tuần, mặc mẹ gọi khản cổ ở bên ngoài. Không phải trên phim, đây là cảnh ở khá nhiều gia đình có con đang tuổi dậy thì.

Chắc chắn không chỉ teen mới sẵn sàng bùng nổ vì những khó chịu tích tụ trong người. Một em bé sơ sinh sẽ gào lên vì tã ướt, đói, lạnh hoặc đầy hơi. Một doanh nhân tức giận đập vỡ chiếc điện thoại trong cuộc họp. Hoặc chính cha mẹ các teen cũng cãi nhau và tiến hành cuộc chiến "đĩa bay" ở trong bếp.

Tuy vậy, chỉ ở tuổi teen, các biểu hiện nóng giận mới ở mức độ cao và thường xuyên nhất.

Vì sao teen dễ nổi nóng như vậy?

Người bi quan về các giá trị văn hóa mang tầm thời đại sẽ bảo là do chúng ta đang sống trong một giai đoạn mà ngay cả quan hệ quốc tế cũng nhuốm màu bạo lực. Người phản đối cuộc sống nối mạng cho rằng đây là hệ quả phát sinh từ Internet. Người cổ xúy cho lối sống cổ điển, chậm rãi sẽ quy kết mọi tội lỗi cho thức ăn nhanh. Tất cả những điều ấy đều có phần đúng. Nhưng nếu chỉ nhìn nhận như vậy thì cũng nghĩa là "luôn luôn lắng nghe, đôi khi mới hiểu".

Dưới góc độ y học, có một hiện tượng đặc trưng xảy ra ở não trẻ khi bước vào giai đoạn vị thành niên. Khu vực vỏ não trước phát triển vượt bậc, sản sinh tế bào ồ ạt nhằm đáp ứng yêu cầu tăng trưởng toàn diện. Tế bào được sản sinh nhiều, nhưng chủ nhân của cơ thể ấy lại chưa kịp thích ứng. Nói cách khác để dễ hình dung: Một con đập được ngăn để chống lũ trên dòng suối nhỏ, nhưng trong một ngày bất thường, lưu lượng nước ở thượng nguồn đổ về quá mạnh. Đương nhiên, nước sẽ ngập tràn hoặc thậm chí làm vỡ đập. Ngập úng là điều không tránh khỏi.

Trẻ ở tuổi dậy thì cũng vậy, dễ bị "ngập úng" do chính sự phát triển đột biến của cơ thể, quá nhiều năng lượng và cảm xúc mới trào dâng, giống như cái xe có động cơ quá mạnh trong khi phanh khống tốt và tài xế hoàn toàn không có kinh nghiệm. Viễn cảnh thường gặp là xe sẽ lao xuống ruộng hoặc đâm vào gốc cây. Cũng có thể, xe phanh tốt nhưng tài xế vẫn mất lái vì phải tránh một con mèo!

Tuổi teen thường chưa có khả năng kiểm soát hành vi, cảm xúc luôn thay đổi của mình, đấy là căn nguyên của sự nóng giận bất chợt. Cơn nóng giận ấy có thể vô hại, nhưng cũng dễ xô đẩy con bạn đến những rắc rối tệ hơn.

Tiếng gầm của một con cọp trong rừng khác rất nhiều con cọp bị nhốt trong sở thú. Một con cọp làm bằng sứ hầu như vô hại nếu không rơi từ nóc tủ xuống. Cách nói ví von này cho thấy, cùng một đối tượng nhưng biểu hiện sẽ hoàn toàn khác trong những tình huống và không gian khác nhau.

Tuổi teen thường chưa có khả năng kiểm soát hành vi, cảm xúc luôn thay đổi của mình... (Ảnh minh họa)

Ngăn cấm trực tiếp thường dẫn tới đối đầu

Người trưởng thành khi nổi điên thì hoặc bộc lộ ra hoặc che giấu. Khả năng ngụy trang của teen thường không bằng người lớn, nhưng cách thể hiện sự giận dữ lại đa dạng hơn: nhíu mày, giậm chân, đập tay, sập cửa, bỏ bữa tối, ngồi lì trong phòng hoặc phóng xe như bay... Tùy mức độ, nóng giận ở teen sẽ biểu hiện không chỉ ở những cư xử đá thúng đụng nia.

Thông thường, người lớn tự cho mình có nhiều quyền hơn. Khi nóng giận, cha mẹ có thể mặc định mình được la hét, đập bàn kèm theo cái chổi lông gà hoặc chiếc thước kẻ.

Vấn đề là ở tuổi teen, trẻ con không còn là trẻ con thuần túy. Nhu cầu được đối xử ngang bằng với người lớn càng làm cho chiếc chổi lông gà trở thành chiến hào chia rẽ nội bộ và kích động phản kháng.

Biết lắng nghe và tìm ra nguyên nhân đích thực là chìa khóa để mở tầng cửa thứ nhất cho cơn nóng giận của tuổi teen. Nhưng làm thế nào để kiểm soát và giải tỏa cơn nóng của trẻ?

Trò chuyện cởi mở, đừng trút giận

Thật ngây thơ khi tin có thể giải tỏa một "núi" cảm xúc nóng giận chỉ bằng chai trà thảo mộc gồm nước pha đường, hương liệu và chất tạo màu. Trút giận là phản ứng thường gặp ở người lớn khi thấy "người bé" phản ứng hoặc đối đầu. Nhưng có chiến tranh thì sẽ có... thương vong. Việc trút giận thường xuyên sẽ tạo ra hố sâu ngăn cách không dễ xóa nhòa trong cuộc đời của trẻ.

Cha mẹ thường quên mình cũng đã trải qua giai đoạn dậy thì như con, từng "sáng nắng, chiều mưa, trưa nóng nực" ở độ tuổi "bản lề".

Một bà mẹ kể: "Chỉ khi con gái gào lên, ngày xưa mẹ cũng như con, tôi mới giật mình". Tiếc là không nhiều cha mẹ biết giật mình như thế. Vì vậy, thật khó để trẻ mở cánh cửa lòng đang đóng kín khi chúng luôn có ấn tượng về sự bất bình đẳng trong quan hệ giữa hai thế hệ.

Để trò chuyện cởi mở với con, cha mẹ cần đặt mình vào vị trí người bạn, không phải người ra lệnh hoặc nhà độc tài trong chế độ quân chủ. Sự gần gũi trong quan hệ tạo nên sự dễ chịu về thái độ và ứng xử. Dĩ nhiên, để vào "vai" một người bạn thực sự của con không dễ, nhưng con đường nào cũng phải có bước khởi đầu, nếu không, nó sẽ kết thúc khi chưa kịp mở ra.

ST